Het vlindereffect
Heb je er wel eens van gehoord? Het vlindereffect. Een uitspraak die een wetenschapper eens deed om te verduidelijken hoe kleine bewegingen in complexe systemen kunnen leiden tot een grote verschuiving. Het vlindereffect: een kleine verandering kan grote gevolgen hebben. De aarde een graadje warmer en complete ecosystemen raken in de war met alle gevolgen van dien. Misschien klinkt het een beetje overdreven, dat vlindereffect, maar uit de lucht gegrepen is het niet.
In een bepaald opzicht is de gedachte zorgwekkend: doe niet luchtig over kleine veranderingen in grote systemen, zoals de natuur: ze kunnen grote nare gevolgen hebben. Maar ik vind de gedachte ook inspirerend: kleine dingen die wij mensen doen, dingen die vallen buiten het normale patroon, kunnen iets in gang zetten dat je zal verbazen.
Ik moest hierbij denken aan een nu alweer oude film: Pay it Forward. Het jongetje Trevor krijgt van zijn leraar maatschappijleer de opdracht om een manier te bedenken waarmee je de wereld kunt verbeteren. Trevor bedenkt het volgende: Iedereen doet iets goeds voor drie mensen, een goede daad, groot hoeft het niet te zijn, klein is ook goed. En deze drie gaan hetzelfde doen bij anderen: zij doen op hun beurt iets goeds voor drie mensen. Als een inktvlek die zich verspreidt. Eerst werkt het totaal niet. Maar dan slaat het aan. Een kettingreactie komt op gang, die leidt tot een grote verandering in de omgeving van Trevor. De wereld ziet er opeens anders uit.
Inspirerend. Spoiler alert: Trevor gaat op het eind zelf dood aan zijn plan. Tja. De wereld verbeteren gaat niet zomaar. Misschien is er meer nodig. Het verhaal deed me denken aan het verhaal van Jezus. Ook hij, klein begonnen, veel goeds gedaan, iets nieuws bracht hij op gang en moet je kijken nu hoe overal op aarde mensen zijn manier van leven in de praktijk proberen te brengen. Ook in zijn geval bleek: de wereld verbeteren gaat niet zomaar. Ook Jezus moest ervoor boeten met zijn leven. Er was meer nodig.
Maar wat als? Wat als jij en ik ook zo’n goede daad gaan doen voor drie anderen, meer hoeft niet eens en groot ook niet. En dat zij het dan doorzetten. En zo weer verder. Waar zou het toe kunnen leiden? Ik ben benieuwd. Of het haalbaar is, weet ik niet. Iedereen moet wel meedoen natuurlijk. En is het genoeg om de wereld te verbeteren? Maar wat je kunt doen: klein beginnen, goede dingen doen voor anderen, groot hoeft niet, veel ook niet, drie lijkt weinig, maar wie weet waar het toe leidt.
Maurits Oldenhuis
predikant Het Baken Bergschenhoek