Fokprogramma’s op Europees en wereldniveau
Diergaarde Blijdorp wil meer zijn dan mooie dagattractie voor de bezoekers
Berkel en Rodenrijs/Rotterdam – Met trots presenteerde Diergaarde Blijdorp haar Masterplan 2020-2030. Een diergaarde zo dicht bij Lansingerland met een geschiedenis van 163 jaar, maar jong en levenslustiger dan ooit. Het masterplan is de gids naar de toekomst; met plannen en de zo herkenbare doe-mentaliteit.
Trees Borkus-Henskens
“We willen en moeten meer zijn dan een fantastische dagattractie voor onze bezoekers uit binnen- en buitenland. Wij geloven dat wij in het wereldwijde gevecht voor natuurbehoud als dierentuin een sleutelrol vervullen,” weet ook Janno Weerman, operationeel manager Dier & Plant binnen de diergaarde. “Als een van de toonaangevende dierentuinen in Europa zetten wij ons in voor natuurbehoud wereldwijd. We steunen structureel een aantal zorgvuldig gekozen veldprojecten, maar reserveren ook geld voor meer acute steun aan kleinere projecten en doen meer dan alleen dieren laten zien.”
De kleine rode panda
De Berkelaar coördineert het Europese fokprogramma van de kleine rode panda. Diergaarde Blijdorp is al sinds 1978 betrokken bij onderzoek en behoud van de kleine panda.
Fokprogramma’s voor bedreigde diersoorten zijn een middel om de dierentuinpopulatie van een soort in stand te houden. Geen enkele dierentuin heeft genoeg dieren van één soort om een levensvatbare populatie op te bouwen en te onderhouden. Daarom werken dierentuinen samen. Zo bouwen we aan gezonde reservepopulaties. Mocht het ooit nodig zijn dan kunnen dierentuinen meehelpen om bedreigde populaties in het wild door herintroductieprogramma’s te herstellen. Veel fokprogramma's zijn voor dierentuinen in Europa, sommige zelfs voor de hele wereld. Met elkaar hebben die wel genoeg dieren voor een fokprogramma om de dierentuinpopulatie gezond te houden door ze zorgvuldig te beheren. Elk fokprogramma (en er zijn er honderden!) wordt door iemand gecoördineerd. Samen met een commissie bepaalt deze coördinator welk dier met welk ander dier nakomelingen mag krijgen. Ook wordt er bepaald naar welke dierentuin de jongen gaan als ze groot geworden zijn. Hiervoor wordt computersoftware gebruikt die de genetica van de populatie analyseert.
GPS
In Blijdorp worden verschillende fokprogramma’s gecoördineerd. Zoals van Aziatische olifanten, kuifherten, de Egyptische landschildpad, de Rüppelsgier en de kleine (of rode) panda’s. Daarnaast neemt Blijdorp deel aan circa 80 Europese fokprogramma’s. “De kleine rode panda wordt met uitsterven bedreigd. Ik ben er trots op om vanuit Rotterdam bij te dragen aan wereldwijde bescherming van deze diersoort, waarvan er nog 400 leven in de verschillende dierentuinen.” Dat gebeurt niet alleen op afstand, maar ook direct en in de praktijk. Diergaarde Blijdorp speelt een cruciale rol bij het behoud van de kleine panda. Als coördinator van het wereldwijde fokprogramma voor deze bedreigde diersoort, ontwikkelde de Rotterdamse dierentuin een speciale gps-halsband, waarmee deze rode klimmers in het wild kunnen worden gevolgd. Daarbij wordt nauw samengewerkt met natuurbeschermers in Nepal. Onlangs reisde Janno naar de Himalaya om samen met de lokale bevolking van het berggebied op de grens van Nepal en India enkele rode panda’s op te zoeken en hen te voorzien van de gps-halsband.
Op de barricade
“De nood is aan de man, want er zijn in de vrije natuur nog maar zo’n 10.000 exemplaren te vinden. Die lijden onder ontbossing, versnippering van hun leefgebied, stroperij en illegale handel. Gebeurt er niets,” weet Janno Weerman, “dan zal hun aantal de komende drie generaties halveren. Reden te meer om op de barricades te staan.” Hij reisde naar Oost-Nepal met in zijn bagage tien halsbanden met gps. Daarna trok hij met een groep door het gebied. Met elkaar wisten ze vier mannetjes en zes vrouwtjes panda’s te voorzien van een gps-band waar ze – dat is uitgebreid getest ín Blijdorp - geen hinder van ondervinden en die na een jaar afvalt. "Zo kun je ze op afstand volgen, want er is nog niet veel over deze dieren bekend. Waar en hoe hoog ze zitten, hoe ze zich gedragen in de nabijheid van dorpen en mensen. De kleine panda leeft solitair in een groot leefgebied. De jongen gaan na acht tot negen maanden alleen verder en zoeken dan hun eigen gebied. We kunnen zien hoe groot een gebied moet zijn, of er een weg of een groene corridor doorheen kan lopen die ze al of niet oversteken. De resultaten geven ons inzicht in de ecologie van de soort en hun natuurlijke habitat. Ze stellen onderzoekers ook in staat hun gewoonten te volgen. Dit zal hen helpen het verlegen dier te beschermen dat op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten van de Internationale Unie voor het behoud van de natuur (IUCN) staat vermeld als bedreigd zoogdier. ” De lokale bevolking krijgt een vergoeding voor het patrouilleren en observeren in het gebied.
Gegevens
Het GPS-satellietvolgsysteem levert elke twee uur gegevens over de posities van de panda's en zal natuurbeschermers helpen beter te begrijpen hoe rode panda's interageren in een habitat die wordt gedomineerd door menselijke nederzettingen. Hun beweging, interactie met elkaar en reactie op verstoringen worden geanalyseerd. “Waarnemingen van de rode panda worden door de lokale bevolking als veelbelovend beschouwd en vanwege hun knuffelige uiterlijk zijn ze een populaire soort. Toch neemt hun aantal in Nepal af door stroperijen en vernietiging van leefgebieden. Het is voor het eerst dat GPS-satelliethalsbanden worden gebruikt om rode panda's in het wild te bestuderen."
Janno Weerman: “Het is erg belangrijk dat natuurbeschermers op de grond in Nepal en in Rotterdam samenwerken om de rode panda en hun leefgebied te beschermen. Voor veel kinderen hier in de regio zijn we als Blijdorp echter de eerste kennismaking met de natuur en de wijde wereld.”
Diergaarde Blijdorp is sinds 20 mei weer open voor bezoekers. Reserveer wel eerst een entreetijd.