In deze aflevering (345) van Heden & Verleden de tweede aflevering van een serie over vijf onlangs door de gemeente Lansingerland als monumentaal aangewezen panden. Deze week staan het poortgebouw en het baarhuisje op de Algemene Begraafplaats aan de Bergweg-Noord in Bergschenhoek centraal.
Wie wil reageren of ideeën heeft voor Heden & Verleden kan contact opnemen met de redactie: tel. 010 - 5118892 (keuze 2) of redactie@de-heraut.nl.
Door John Hofman
Vijf monumentale panden: poortgebouw en baarhuisje (aflevering 2)
Bergschenhoek - Langs de Bergweg-Noord ligt een begraafplaats, met daarop een oud poortgebouwtje, dat werd gebouwd in 1936/1937. Een klein stukje verderop staat het baarhuisje (lijkenhuisje, red.) uit circa 1871. Beide zijn inmiddels aangewezen als gemeentelijk monument. Het poortgebouw had aan de voorkant een open poort met aan de achterzijde een doorgang naar de begraafplaats. Nu is er een voordeur geplaatst en is het gebouw dichtgemaakt. Er is gereedschap in opgeslagen en er is later een toiletvoorziening in geplaatst.
De begraafplaats ligt net buiten het centrum van Bergschenhoek. Bewust gedaan omdat vanwege de hygiëne niet meer in of buiten een kerk mocht worden begraven. Die regel geldt vanaf 1869. Het dak van het poortgebouw is gedekt met grijs gesmoorde Romaanse pannen en twee nokpirons. Zoals gezegd was er aan de voorkant een oorspronkelijke opening maar deze is nu gedicht met een toegangspui met deuren. Daarboven staan de letters ‘Zijt ook gij bereid!’ met twee zandlopers aan weerszijden, afkomstig van het voormalig hekwerk van de begraafplaats. Ook het glas-in-lood van de vensters is nog in goede staat. In sommige vensters is dit, na vernieling, vervangen door rechthoekig vensterglas. In het gebouwtje is de gedenksteen geplaatst van verzetsheld Theodorus Dirk Vis uit Bergschenhoek, afkomstig van het grafmonument op de begraafplaats. Dit is gedaan in 2000, nadat de stoffelijke resten van Vis en zijn ouders zijn verplaatst naar het ereveld in Loenen. Het poortgebouwtje en het baarhuisje zijn nog steeds van hoge cultuurhistorische waarde en beeldbepalend langs de Bergweg-Noord. Hoog gewaardeerd werden onderdelen als de oorspronkelijke kapconstructie, gemetselde gevels en de tekst met zandlopers op de voorgevel en uiteraard de gedenksteen binnen. Ook het lijkenhuisje heeft nog de oorspronkelijke houten kapconstructie met spant- en dekbalken. Dit wordt ook als opslagplaats gebruikt.
Beheerder
Het poortgebouwtje heeft in feite dus geen echte functie meer. Beheerder van alle drie de begraafplaatsen sinds 1990 in Lansingerland is Thijs Brandhorst. Hij werkt vanaf 1983 bij de gemeente, toen nog Bergschenhoek, nu Lansingerland.
Bij binnenkomst van het gebouw wijst hij naar de ruimte links. “Dit was vroeger een kleine aula waar maar weinig mensen konden zitten”, vertelt hij. “Nu ligt er allerlei gereedschap wat ik nodig heb voor het onderhoud van de begraafplaats. Er kwam wel een toiletvoorziening zoals je ziet, voor als er een begrafenis is, zodat de bezoekers van de begraafplaats daar gebruik van kunnen maken.” De achterwand was voorheen een open doorgang met een trapje naar de begraafplaats.
Het ‘labeltje’, dat duidt dat het een monumentaal gebouw is, is inmiddels aan de gevel bevestigd.