In deze aflevering (278) van Heden & Verleden aandacht voor de ondernemersfamilie Haitsma die dit jaar het 100-jarig bestaan viert.
Wie wil reageren of ideeën heeft voor Heden & Verleden kan contact opnemen met de redactie: tel. 010 - 5118892 (keuze 2) of redactie@de-heraut.nl.
Bleiswijkse ondernemersfamilie Haitsma maakt de eeuw vol
De basis van het Bleiswijkse ‘Haitsma imperium’ werd deze maand precies honderd jaar geleden gelegd door Hendrik Haitsma. Die besloot in 1921 afscheid te nemen van zijn toenmalige baas aannemer Luiten en als zelfstandig ondernemer verder te gaan getuige de reclamefolder die hij in het dorp verspreidde. Hij ging aan de slag als timmerman en dat leverde hem zijn eerste grote opdracht op; het bouwen van boerderij Hoop vleit den Landman. Zich toen vast niet realiserend dat zijn ondernemersgeest werd verankerd in zijn nazaten.
Hendrik Haitsma werkte vanuit een schuur aan de Hoefweg waar hij onder andere houten broeiraamlijsten maakte. De zaken liepen voorspoedig, er werden meer huizen en boerderijen gebouwd en met personeel verhuisde de geboren Fries naar een ruimer pand aan de Hoefweg 96 en 100. De tuinders kwamen bij Haitsma in beeld toen de kassen verwarmd moesten gaan worden en in een later stadium kwam daar ook de verwarming van huizen bij. Haitsma was niet alleen ondernemer, maar hij wist ook van aanpakken, want hij leerde tevens het lassen onder de knie te krijgen.
Creatief
Met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog was er geen materiaal meer voor de aanleg van verwarmingen en daarom moest Haitsma, inmiddels terzijde gestaan door zijn zoon Tjalling, omzien naar iets anders. Creatief als hij was ging hij van start met het maken van houten wieltjes in soorten en maten die hij leverde aan doe-het-zelvers. In relatief korte tijd had Bleiswijk een speelgoedfabriek, werden duizenden wieltjes geleverd aan zowel amateurs als speelgoedfabrikanten (tot ver in het buitenland, maar ook aan grote warenhuizen in eigen land) en leverde Haitsma tevens wasknijpers, hoepels, houten kinderkruiwagens en blokkendozen vanuit zijn fabriek. In Rijsoord had Haitsma een bedrijf waar de houten blokken werden beplakt en zo rolde door Haitsma zelf vormgegeven speelgoed uit de machines, waarna de artikelen werden klaargemaakt voor de verkoop.
Na de oorlog kon er weer verwarmingsmateriaal worden gekocht en kwam ook die afdeling weer in bedrijf. Daarnaast gingen met name Oostbloklanden het de speelgoedfabrikanten in ons land steeds moeilijker maken. Langzamerhand veranderde de speelgoedfabriek in een laswerkplaats. Er werden cv installaties aangelegd en kolenketels geleverd. In 1955 werd een aparte pijpenloods gebouwd om al het laswerk te kunnen blijven uitvoeren. Er bleef werk aan de winkel, ook toen automatisch gestookte branders op de markt kwamen. Haitsma verbouwde veel ketelhuizen en zijn zoon Tjalling stond hem inmiddels in het bedrijf terzijde. De wens werd realiteit toen Haitsma in 1960 een stuk grond achter zijn pand aan de Hoefweg kon kopen met de entree aan de Karel Doormanlaan. Toen Hendrik in 1966 overleed zette zijn zoon de zaak voort.
Groei
Het bedrijf groeide gestaag. Naast het reeds bestaande assortiment kwamen er steeds meer huishoudelijke artikelen bij, cadeauartikelen, serviezen en allerlei soorten speelgoed. Ook de schaatsen die Haitsma al vanaf 1935 aan huis verkocht, kregen een eigen hoek en zouden een belangrijk product blijven. Tjalling senior reed zelf in 1942 een Elfstedentocht en van heinde en ver kwamen schaatsers naar Bleiswijk voor een passende of goed geslepen schaats. Tuinmeubelen kwamen erbij, tuingereedschap en doe-het-zelf artikelen. De hele buurt wist: als je iets zoekt kun je het bij Haitsma vinden. Het werd voor velen een bekende plek als warenhuis, maar ook om even een praatje te maken.
De kleinzonen van Hendrik groeiden eveneens en bleken de genen van hun opa en vader ook in hun aderen te hebben. Henk kwam in 1968 de gelederen versterken, Piet ging in 1969 verder met de verwarmingsafdeling en kleinzoon Tjalling startte in 1974 binnen het familiebedrijf. Het werd nooit stil of saai bij Haitsma, want inmiddels was ook gestart met de verkoop van vuurwerk en daar kwam in 1978 een graveerafdeling bij waar volop naamplaatjes en sportprijzen werden gegraveerd. Tjalling senior overleed in 1981 en liet een fraai bedrijf na aan zijn zonen. Gezegd moet worden dat niet alleen de mannen het gezicht van hun bedrijf waren en zijn, maar ook hun partners en kinderen die hen altijd terzijde stonden en nog staan. Een echt familiebedrijf.
Catastrofe
Het noodlot sloeg toe toen op 18 februari 1997 een alles verwoestende brand het bedrijf in de as legde en er een einde kwam aan het gezellige warenhuis in de Karel Doormanlaan. Naarstig werd gezocht naar een tijdelijk onderkomen dat werd gevonden in een leegstaand pand aan de Dorpsstraat. Op 3 september 1998 werd een pand geopend op het nieuw gebouwde Kranenburg waar speelgoed en huishoudelijke artikelen werden verkocht (in 2002 overgenomen door Marskramer). Ruim een jaar later - op 23 september 1999 - opende Tjalling een nieuw pand met graveerwerkzaamheden (en de verkoop van vuurwerk) en Henk een grote doe-het-zelf zaak, met op de eerste etage de verkoop van schaatsen (en bijbehorende artikelen) en tuinmeubelen; beide aan de Hazenweg. Zoon Piet ging al in 1969 zelfstandig verder met de centrale verwarming afdeling en enkele jaren later tevens de Baderie en werkt nu al weer heel wat jaren vanuit een pand aan de Alfred Nobelstraat in Bleiswijk.
Veranderingen
De tijd stond niet stil. Want nu Haitsma deze maand stilstaat bij het 100-jarig bestaan van het familiebedrijf waar opa Hendrik mee van start ging en tot een van de oudste bedrijven van Bleiswijk gerekend mag worden zijn er wel veranderingen in opgetreden.
Zoon Henk (74) droeg na 55 jaar het stokje over aan een opvolger, maar helaas staat zijn hoekpand nu leeg en uitkijkend naar een beetje medewerking van de gemeente te wachten op een nieuwe ondernemer. Zijn dochter Rinske en haar echtgenoot hebben echter het schaatsen slijpen opgepakt en zodra de temperatuur onder nul zakt hebben ze daar in de Mesdagstraat hun handen vol aan. Piet (69) heeft zijn bedrijf inmiddels overgedragen aan zijn zonen Remko en Marcel, maar samen met echtgenote Joke voelt hij zich nog steeds nauw betrokken bij het wel en wee van het bedrijf. Tjalling (62) en echtgenote Corrola hebben het nog steeds razend druk met graveren. Op artikelen of sportprijzen, maar ook met de tijdelijke grafmarkering (tot de steen wordt geplaatst) die begrafenisondernemers en begraafplaatsen door het hele land plaatsen op het graf. Stilzitten kunnen ze niet bij Haitsma; dat is in de loop der jaren wel gebleken. Ondernemen en kansen zien; daar zijn ze mee opgegroeid.