Politieke gedachtewisseling over Kadernota 2023 – 2026

Lansingerland – Een paar weken na installatie presenteerde het nieuwe college van b. en w. een onvolledige begroting. De open eindjes, begrote tekorten en het ontbreken van duidelijke keuzes laat volgens de coalitie ruimte voor het doen van handreikingen. Vooral het CDA en de VVD zien bedreigingen en verwachten een lastenverzwaring voor inwoners via de OZB.

Freek J. Zijlstra

De meeste inwoners zullen weinig belangstelling op kunnen brengen voor gemeentelijke financiën. Bij elke begroting is de eerste gedachte: ‘ga ik meer gemeentelijke belastingen betalen’, en als dat zo blijkt te zijn, vervolgens ‘wat krijg ik daar dan extra aan dienstverlening en kwaliteitsverbetering van mijn leefomgeving voor terug?’
Het college van b. en w. stuurde een kale Kadernota naar de gemeenteraad en pas twee dagen voor de vergadering van commissie Algemeen Bestuur een aanvullende brief waarin wat meer informatie stond en streefgetallen werden genoemd. Met het gebrek aan actuele cijfers presenteert het college een begrotingstekort van € 3,2 miljoen, dat verder toeneemt naar € 4,7 miljoen. Geen sluitende begroting dus, hoewel binnen een aantal domeinen toch ook bezuinigingen worden voorgesteld.
De coalitiepartijen die dit college overeind houden beroepen zich met deze wat vreemde presentatie op een nieuwe bestuursstijl die vanaf nu gehanteerd zal worden en vraagt aan de raad om met concrete voorstellen te komen en op die manier de coalitie een handreiking te doen.

De oppositie

Michel Krieger (CDA) is met zijn fractie geschrokken van deze aanpak en de bizarre planning die daarmee gepaard gaat. “Het is een boodschappenlijstje zonder visie, met weinig inhoud en we moeten geduldig wachten op de onderbouwing ervan.” Met een willekeurig rijtje pro memorie posten wil men op termijn de tekorten opheffen. “Ook bezuinigen vraagt om visie!” Krieger concludeert dat er lastenverzwaring voor inwoners en ondernemers komt. “De inwoners, en dan met name de middeninkomens, betalen de rekening.” Ook zullen inwoners die gebruik maken van voorzieningen in het sociaal domein gaan merken dat daar bezuinigd gaat worden. “Het CDA wil dat er goede en toegankelijke voorzieningen zijn en blijven!” Ook moet er nu al geïnvesteerd worden in een warmtenet en daarvoor zouden prima Eneco-gelden ingezet kunnen worden, een ‘oorlogskas’ die eerst met € 10 miljoen gevuld moet worden.
Matthijs Machielse (VVD) was aanvankelijk enthousiast over de Kadernota die gebaseerd was op de laatste ambities van de vorige coalitie. Totdat de aanvullende brief met cijfers op de mat viel. Hij denkt dat de voorgestelde bezuinigingen merkbaar zullen zijn in de groene leefomgeving, het stagneren van duurzaamheidsplannen en vooral in het sociaal domein. Hij mist onderbouwing: “De bedragen in de toelichtende brief komen uit de lucht vallen. Het is gebakken lucht!” Machielse voorziet dat de OZB het sluitstuk van de begroting wordt en dat huishoudens op jaarbasis een kostenverzwaring van € 200 tot € 300 te wachten staat, bovenop de toenemende (energie)prijzen. Er moet wat de VVD betreft gesneden worden in de ambtelijke organisatie en dan vooral door het beperken van het inhuren van dure externe experts. Bovendien, er mag niet bezuinigd worden op de veiligheid van de inwoners.
Marko Ruijtenberg (GroenLinks) ziet met deze beleidsarme Kadernota kansen voor een breed gedragen beleid. Hij wil niet weglopen voor pijnlijke beslissingen. Daarbij is het belangrijk dat er een goede leefomgeving is en dat polarisatie in de samenleving wordt voorkomen door er samen voor te gaan. Hij vraagt aandacht voor de energietransitie met inzet van de Eneco-gelden, meer betaalbare koopwoningen, meer sociale huurwoningen en sociale rechtvaardigheid waarin armoede bestreden wordt en niet bezuinigd wordt op de jeugdzorg. Hij steunt de onvermijdelijke verhoging van de OZB en wil betaald parkeren na 14 uur, want ‘gratis parkeren bestaat niet!’
Petra Verhoef (PvdA) is teleurgesteld over deze kale Kadernota met bijbehorende brief. Ze streeft een ‘rood-groene’ gemeente na. Ze constateert een lange lijst van kosten; waar is het overzicht van de inkomende baten? Ze vindt een bezuiniging – onder verwijzing naar 2021 – van € 1,5 miljoen in het sociaal domein volstrekt onnodig. “Wij hebben het doorgerekend en zullen u ons overzicht toesturen.” Ze wil constructief meedenken en dat blijkt uit haar lange wensenlijst: een inclusieve en solidaire samenleving, basisbanen aangestuurd door een sociaal ontwikkelingsbedrijf, 12.000 nieuwe woningen waarvan 60% betaalbaar en in de sociale huurklasse, bouwen voor vraag in de buurt, preventie in plaats van handhaving, waardig oud worden, armoede in kaart brengen en niet snijden in voorzieningen binnen het sociaal domein.

Het college van b. en w.

Wethouder Simon Fortuyn (Leefbaar 3B- financiën) wil met deze niet dichtgetimmerede begroting een open discussie op gang brengen. Het is inderdaad een beleidsarm maar ook een behoedzaam samengesteld document waarvoor slechts een korte tijd beschikbaar was. Dat is een uitdaging maar kan als een bedreiging ervaren worden. Dit college komt de afspraken van de vorige coalitie na.
De brief geeft alleen toelichtende informatie, het is niet af. Er zijn inderdaad veel open einden, vooral in het sociaal domein, en er moeten nog duidelijke keuzes gemaakt worden. Fortuyn is van mening dat op een begroting van € 53 miljoen voor alleen al het sociaal domein best een paar miljoen bezuinigd moet kunnen worden. Hij bestempelt de verhoging van de OZB als een ‘schrikbeeld’. “Dat worden hooguit een paar kwartjes meer per maand.” Medio juli verwacht hij een wel sluitende begroting naar provincie Zuid-Holland te sturen. Over aanwending van de Eneco-gelden wil het college aparte besluiten nemen.
Wethouder Leon Hoek (WIJ Lansingerland) wil er met elkaar uitkomen – met verwijzing naar ‘Samen verantwoord verder’ – en dat geldt ook voor bestedingen binnen het sociaal domein. “Er zijn daar bezuinigingen te halen, dat is legitiem, en het doet altijd ergens pijn voor bepaalde inwoners.”
Wethouder Michiel Muis (D66) geeft aan dat er een begin is gemaakt met het realiseren van starterswoningen en flexwoningen. De woonvisie wordt niet aangepast. Er wordt extra in burgerparticipatie geïnvesteerd. Het college zet ‘een klein tandje bij’ met een extra budget van € 100.000. Er is aandacht voor investeringen in duurzaamheid op scholen.
Wethouder Titia Cnossen (ChristenUnie) streeft na dat er in elke dorpskern een ontmoetingsplaats voor ouderen komt. Er wordt gewerkt aan een verdere invulling van de samenlevingsvisie en de omgevingsvisie.
Burgemeester Pieter van de Stadt geeft aan dat de kosten van twee extra Boa’s (€ 100.000) begroot zijn ter bestrijding van ondermijnende activiteiten. Door dat schuiven in de begroting zal er elders bezuinigd moeten worden, en dat zal altijd iemand ‘pijn’ doen.