(Politieke) beroering over tijdelijke opvang asielzoekers

Lansingerland – Op woensdagavond 12 januari jl. werd via RTV Lansingerland informatie verstrekt over de voorgenomen plannen om tijdelijk 50 asielzoekers achter het gemeentehuis in containerwoningen op te vangen. In de loop van de avond stond dit onderwerp ook in commissie Algemeen Bestuur geagendeerd. Daar werd door sommige politieke partijen al felle verkiezingsretoriek uit de kast gehaald. Nadat op maandag 10 januari jl. echter bekend werd van dat wettelijke grondslag voor een aanwijzing ontbreekt, komt deze hele discussie wellicht in een ander daglicht te staan.

Freek J. Zijlstra

De maandag 10 januari jl. afgezwaaide staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (VVD) blijkt achteraf gemeenten helemaal niet te kunnen dwingen om asielzoekers op te vangen. Die suggestie werd op 13 december 2021 ten onrechte gewekt. Het kabinet droeg toen de gemeenten Enschede, Gorinchem, Venray en de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond op om op korte termijn noodopvanglocaties te realiseren voor asielzoekers. Nu blijkt dat de staatssecretaris toen al wist dat ze gemeenten daar helemaal niet toe kon dwingen.
Burgemeester Aboutaleb zegde namens Rotterdam toe zelf 250 van de 500 asielzoekers voor zijn rekening te nemen en verdeelde de overige 250 plaatsen evenredig over vijf gemeenten in Veiligheidsregio Rotterdam die nu aan de beurt waren, waaronder Lansingerland.

Mensen in nood

In de tv-uitzending zei burgemeester Pieter van de Stadt verbaasd te zijn over het nieuws dat de wettelijke basis voor een aanwijzing ontbreekt. Burgemeester Ahmed Aboutaleb heeft het in december als een juridische opdracht opgevat en is daarmee aan de slag gegaan. Volgens burgemeester Van de Stadt blijft het verzoek van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) staan omdat de nood in de overbezette opvanglocatie Ter Apel nog steeds even groot is. “We moeten de last met elkaar verdelen.”
Deze week wordt duidelijk welk bestuurlijk orgaan bevoegd is om de vergunning af te geven: de burgemeester, het college van b. en w. of de gemeenteraad. Daarom wordt er tijdelijk een pas op de plaats gemaakt totdat duidelijk is hoe besluitvorming tot stand moet komen.
Burgemeester Van de Stadt gaf in zijn toelichting aan dat Lansingerland nu eenmaal geen geschikte tijdelijk opvanglocaties zoals een bungalowpark, hotels of bruikbare kantoorgebouwen heeft. “Ik heb geen enkele twijfel dat iedereen mensen in nood wil helpen. We trekken bij de inrichting van de tijdelijke voorziening gezamenlijk op. Het gaat om vier maanden. Daarna moeten de containers weer terug naar de leverancier en is de grond achter de school nodig.”

Maatschappelijke onrust

RTV Lansingerland liet tussendoor wat straatinterviews zien. De reacties liepen sterk uiteen. “Asielzoekers geven ellende, ze stelen, roven en brengen onrust.” Een ander zei: “Onze jongeren willen toch ook een woning!?” En een derde zei: “Ik ben blij dat we deze mensen kunnen helpen!”
Volgens Sjaak Seen (Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond) en Ron van Ooijen (COA) blijft intussen wel de acute humanitaire noodzaak bestaan om snel met oplossingen te komen. Zij zijn van oordeel dat de containerunits met een bed, bank en tafel voor voldoende humane huisvesting zorgen. In een gezamenlijke recreatieve ruimte wordt voor eten en drinken gezorgd. Er komt een aparte container met sanitaire voorzieningen. Er zal permanent toezicht en beveiliging zijn. Er worden dagelijkse bezigheden georganiseerd, maar er zal geen inburgering plaatsvinden omdat het hier om net ingestroomde vluchtelingen gaat waarvan de procedure voor een verblijfsvergunning nog moet worden opgestart.
Burgemeester Van de Stadt begrijpt de zorgen in verband met een nabij gelegen schoolgebouw. “We zorgen ervoor dat er geen negatieve interactie zal ontstaan.”
Directeur Bart Oremus van Wolfert Lansing denkt liever in kansen. Volgens hem moeten kinderen ook leren verbinding met anderen in de samenleving te maken en daartoe ziet hij reële mogelijkheden. Ouders zijn goed ingelicht en de overgrote meerderheid ziet geen problemen. Burgemeester Pieter van de Stadt onderstreept die gedachte: “Ik denk dat de grote meerderheid van de samenleving welwillend tegenover de tijdelijke opvang staat.”
Als het licht op groen komt te staan is plaatsen van de containers en huisvesting van asielzoekers binnen drie weken te realiseren.

Verdeelde gemeenteraad

Een paar uur later ging het er in commissievergadering Algemeen Bestuur pittig aan toe.
Ron van Doorn (Leefbaar 3B): “Het bizarre gedrag en gepruts van de regering schept ongenoegen. We zijn misleid en onrechtmatig buitenspel gezet. We mogen dit gedrag nooit accepteren! Leefbaar 3B wil het voorgenomen besluit tot medewerking per direct bevriezen. We zijn tegen grootschalige opvang binnen onze gemeentegrenzen. Wij willen eerst burgerparticipatie op dit onderwerp.” Van Doorn suggereert kleinschalige opvang bij mensen thuis die daarvoor een dagvergoeding moeten ontvangen. “We moeten met elkaar tot een andere invulling komen.”
Evenals van Doorn wijst Matthijs Machielse (VVD) op de 50 statushouders die vervroegd door Lansingerland zullen worden opgenomen. Daarbovenop zouden dan nu nog eens 50 asielzoekers komen. “Ook de VVD is tegen grootschalige opvang van asielzoekers. We moeten onze energie steken in onze eigen groeigemeente. Deze noodopvang mag nooit leiden tot een vergroting van onze taakstelling. Ik vind de manipulatieve woordkeus van de staatssecretaris erg kwalijk. Inwoners en wij als volksvertegenwoordiging zijn buitenspel gezet. De VVD wil een afspraak maken over wie er komt. Alleen gezinnen met kinderen, geen alleenstaande mannen. Wij willen hier geen jarenlange AZC. We willen dat alle acties on hold gezet worden.”
Ook Frans Ammerlaan (CDA) laakt het optreden van de staatssecretaris. Het schaadt het vertrouwen in de overheid en de politiek. Het CDA houdt vast aan de harde eis dat de opvang niet langer dan vier maanden duurt en een voorwaarde is het onderdak geven aan gezinnen met het oog op de nabij gelegen school.
Dianne van Heusen (WIJ Lansingerland) stelt dat we als gemeente iets goeds doen door mensen op te vangen. Ze vindt dat het proces tot nu toe ongelukkig is verlopen en roept de raad op eensgezind naar buiten toe op te treden. “Waar hebben we het eigenlijk over? Met een verwachte instroom van 42.000 vluchtelingen in 2022 zou Lansingerland daarvan in evenredigheid 156 vluchtelingen op moeten nemen.”
De reactie van Jurjen Dieleman (ChristenUnie) laat aan duidelijkheid niets te wensen over: “Het doet me pijn hoe er door partijen over mensen wordt gesproken. Over mensen die in nood zijn en alles achter hebben moeten laten. Het zijn mensen die onze hulp nodig hebben en waar wij wat aan kunnen doen. Ik heb moeite met de framing ‘het moet niet uitlopen op de aanwezigheid van een AZC'. Ik vind dat we de verantwoordelijkheid moeten nemen zoals dat aan ons gevraagd is. Terecht is er kritiek op de wijze waarop dat is gebeurd. Maar, we waren zelf blijkbaar niet tot actie bereid en hadden daarvoor een aanwijzing nodig. Het COA heeft nu plekken nodig en wij kunnen daaraan een bijdrage leveren. Laten we gebruik maken van de kracht van vrijwilligers in onze samenleving.”
Brecht Weerheijm (D66) sluit zich aan bij de woorden van Dieleman. Hoewel hij teleurgesteld is in de aanpak van de staatssecretaris blijft de nood hoog. “Laten we een warm welkom voor de vluchtelingen organiseren.”
Selgei Gabin (GroenLinks) spreekt van een acute situatie waarin een menswaardige opvang noodzakelijk is. “Wij stellen de barmhartige bijdrage van de ChristenUnie zeer op prijs en nemen afstand van de minachtende wijze waarop door enkele politieke partijen over asielzoekers wordt gesproken.”
Petra Verhoef (PvdA) vindt dat asielzoekers niet de dupe mogen worden van het falend beleid van de staatssecretaris. “Wij hebben het volste vertrouwen in de beslissingsbevoegdheid van de burgemeester. De heer Machielse vraagt zich onterecht af wat de Lansingerlander aan deze opvang heeft. Er wordt van ons medemenselijkheid gevraagd. Een groot deel van de inwoners staat al klaar om te helpen.”

Repliek burgemeester

Van de Stadt: “Ik voel me misleid door de staatssecretaris. Er ligt echter een dringend verzoek en een concrete vraag van het COA. Ik verzeker u: er gaat géén onomkeerbaar besluit genomen worden. Alle voorbereidingen blijven wel doorgaan. Na de opvang van vier maanden is het probleem niet weg. In Lansingerland is alleen tijdelijke opvang mogelijk. Er is solidariteit in de regio. We moeten het met elkaar oppakken. Wij zijn nu aan de beurt. We hebben een verplichting. Een deel van de samenleving is sterk voor, een ander deel is fel tegen. De grote meerderheid steunt het beleid. Met betrekking tot de woningnood: Ik begrijp onze inwoners heel goed. Ik vind het schandalig dat we het probleem van de woningnood al decennialang niet op kunnen lossen. Wij bouwen al; we doen ons best. Het plaatsen van 150 flexwoningen, volwaardige woonunits, is onze ambitie voor de korte termijn.”