Ontbrandt er nu een schoolstrijd in Lansingerland?
Lansingerland – Op 1 juni van dit jaar is de wet Meer Ruimte voor Nieuwe Scholen in werking getreden. De gemeente voorziet met het bebouwen van Wilderszijde ruimte voor drie nieuwe basisscholen. In een eerder stadium hebben twee schoolbesturen zich gemeld voor het stichten van een nieuwe school met een onderwijsconcept dat nog niet in Lansingerland aanwezig is. Nu zijn er nóg eens zes aanvragen bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ingediend.
Freek J. Zijlstra
Het college van b. en w. kan daarop vóór 1 november aanstaande een zienswijze indienen onder toetsing van criteria die het college in samenspraak met commissie Samenleving in april jongstleden opstelde. Onderwijswethouder Ankie van Tatenhove gaf de commissie tijdens de vergadering van 7 oktober jl. genereus gelegenheid op de concept-zienswijze te reageren. Dat deden ook bestuurders van drie schoolbesturen die al lange tijd in Lansingerland voor het basisonderwijs verantwoordelijk zijn. Een voorproefje van de schoolstrijd die de komende jaren gaat ontbranden?
Op 7 juli jongstleden berichtten wij dat Treehouse Montessori een school in Bergschenhoek (Wilderszijde) wil vestigen. IKC Cadans van Stichting Onderwijs wil met een basisschool in Berkel en Rodenrijs (Westpolder) beginnen en gebruik maken van toekomstgericht onderwijs. Wethouder Ankie van Tatenhove maakte op 7 oktober bekend dat beide aanvragen nog onder de oude wet gehonoreerd zijn en per 1 augustus 2022 met onderwijs moeten starten. Dat betekent een herverdeling, omdat er in Wilderszijde nog niets staat.
Nog zes nieuwe aanvragen
Onder de nieuwe wet Meer Ruimte voor Nieuwe Scholen (MRvNS) werden zes initiatieven bij het ministerie van OCW ingediend. De gemeente ontving over vijf van de zes initiatieven reacties op de eerder geformuleerde beleidsuitgangspunten. Het college denkt dat die initiatieven zich kunnen ontwikkelen tot een passende school voor de kinderen en ouders in Wilderszijde.
Bovengenoemde Stichting Onderwijs heeft nóg een aanvraag ingediend onder de naam IKC Cadans Wilderszijde voor bewegend leren. Stichting Casa wil tweetalig Montessori onder de naam Casa Lansingerland gaan geven. Nieuw is ook de aanmelding van Stichting Islamitisch Veerkrachtgericht Onderwijs Zuid-Holland die onder de naam De Springplank een school wil stichten.
De drie in Lansingerland reeds actieve schoolbesturen dienden zoals eerder aangekondigd een stichtingsaanvraag in: Spectrum-SPCO voor Het Palet, Laurentius Stichting voor IKC Het Avontuur en Scholengroep Holland voor openbaar onderwijs onder de naam Ten Hoeck.
Het ministerie van OCW maakt op 1 juni 2022 bekend welke initiatieven gehonoreerd zullen worden.
Moordende concurrentie?
Het college legt in de zienswijze aan het ministerie van OCW uit dat op basis van de leerlingenprognose Wilderszijde een kansrijke wijk is om drie nieuwe basisscholen te starten. Het aantal leerlingen in Wilderszijde groeit tot en met 2040 naar verwachting tot ca. 1.000 basisschoolleerlingen. Vanwege het samenvallen van de oude en de nieuwe wetgeving, zet het college echter vraagtekens bij de slagingskans van vier compleet nieuwe scholen met een andere onderwijsvorm, de islamitische school als nieuwe denominatie en drie scholen van reeds aanwezige schoolbesturen in Lansingerland. Het is niet realistisch dat zes scholen binnen acht jaar na 2023 de stichtingsnorm halen. De concurrentie die dit teweegbrengt, baart het college zorgen. De leerlingenaantallen worden immers niet groter.
Het college is helder: Stichting Onderwijs start in 2022 met een nieuwe school in Berkel en Rodenrijs en is voornemens ook een school te starten in Wilderszijde. Met twee startende scholen met hetzelfde concept bestaat een risico dat twee scholen moeten sluiten als dit niet blijkt aan te sluiten op de behoeften van de ouders in Lansingerland. Dat risico wil het college niet nemen. Op grond van de informatie vreest het college bovendien voor concurrentie tussen Treehouse Montessori en Casa Lansingerland vanwege de grote gelijkenis in visie en concept en vraagt het college zich af of er in Bergschenhoek überhaupt ruimte is voor twee succesvolle scholen met hetzelfde profiel.
Daar komt nog bij dat de meerkosten van zes scholen ten opzichte van drie scholen voor rekening van de gemeente komen als verantwoordelijke voor de onderwijshuisvesting. De financiële positie van gemeenten staat immers al onder druk.
Ja, en het onderwijs versnippert
Aan het begin van de commissievergadering brachten de drie vertegenwoordigers van de schoolbesturen die overal in Lansingerland actief zijn hun zorgen onder woorden. Anke van Vuuren (Scholengroep Holland voor openbaar onderwijs): “Omdat niemand weet hoe de nieuwe wet uitgevoerd gaat worden is de zienswijze van de gemeente belangrijk voor het ministerie. De zienswijze van het college richt zich echter helemaal op Wilderszijde, terwijl de overheid in een breder gebied, waarschijnlijk naar heel Lansingerland kijkt.” Van Vuuren is door de toevloed van nieuwe scholen bang voor ‘kannibalisme’ dat bestaande scholen zal treffen. De gemeente is toch ook verantwoordelijk voor het toegankelijk houden van huidige scholen!? “Wij staan er nog steeds voor om volgens het eerder gepresenteerde plan met de twee andere besturen scholen in Wilderszijde te stichten.”
Ton Cristophersen (Laurentius Stichting voor rooms-katholiek onderwijs) stelt vast dat het geen geringe opdracht is een school te stichten in een woonwijk waar nog niemand woont. Hoe moet je daar handtekeningen verzamelen? “Wij zitten nu ineens in een concurrentiestrijd met zes andere besturen, terwijl deze tijd juist om samenwerking vraagt. Alleen dan kunnen de uitdagingen in het primair onderwijs het hoofd geboden worden. Wij hebben ook in Lansingerland last van het lerarentekort. Dat is de ramp die nu in onderwijsland plaatsvindt. Wij willen als drie schoolbesturen met elkaar blijven samenwerken, maar worden nu uit elkaar gespeeld. Er zal een versnippering optreden waarvan uiteindelijk de kinderen de dupe zullen worden.”
Adriaan van Zanten (Spectrum SPCO voor protestant-christelijk onderwijs) refereerde er nog maar eens aan dat er al vanaf 1883 protestant-christelijk basisonderwijs in Lansingerland wordt gegeven. Op dit moment kiest 30% van de ouders voor modern en toekomstgericht onderwijs vanuit dat perspectief. Evenals Van Vuuren wijst Van Zanten er volgens de prognoses op dat er tijdens het piekmoment hooguit 600 leerlingen meer in Lansingerland zullen zijn. Het aantal basisschoolleerlingen loopt de komende jaren, ondanks verdere groei, in de rest van Lansingerland terug. Van Zanten: “Wij willen in gezamenlijkheid komen tot een goede spreiding van scholen en efficiënt gebruik van gebouwen. Die goede verdeling is vereist om te voorkomen dat op korte termijn scholen gesloten moeten worden. Uit het verleden hebben wij al een pijnlijke ervaring met het opvangen van leerlingen omdat een nieuwe school na korte tijd moest sluiten. Op dit moment doen nieuwe scholen beloften aan ouders die te mooi zijn om waar te zijn en niet waar te maken zijn.”
In de zienswijze aan het ministerie schrijft het college hierover: ‘Wij zijn geschrokken van de acties die scholen hebben opgezet om aan steunverklaringen te komen (bijvoorbeeld het verloten van fietsen en het sluiten van deals met kinderopvangorganisaties). Dit baart ons zorgen over de betrouwbaarheid van de meting.’
In haar nulde termijn gaf wethouder Ankie van Tatenhove aan dat het een ingewikkeld proces is, waarschijnlijk ook voor het ministerie nu men aan de slag moet met deze nieuwe wet. Door de gemeente zijn de zes nieuwe aanvragen gekoppeld aan postcode 2662 (Bergschenhoek) omdat daar immers ruimte voor nieuwe scholen komt. Het klopt dat aanvragen gemeente-breed beoordeeld worden door het ministerie. Elke te stichten school moet minimaal 125 handtekeningen verzameld hebben van ouders die hun kind daar zouden willen plaatsen. Het college heeft de zienswijze opgesteld naar aanleiding van de uitgangspunten die met de raad zijn opgesteld en na input van de schoolbesturen. “Ik deel de zorg van de bestuurders. Acht nieuwe scholen kunnen een verschuiving in het scholenlandschap veroorzaken.”
De politieke inkleuring
Volgens Wouter Hoppenbrouwer (Leefbaar 3B) blijft er nu nog maar een prognostische ruimte van 500 leerlingen over voor nieuwe scholen omdat intussen twee eerdere aanmeldingen volgens de oude wet gehonoreerd zijn. Hij wil weten waar de islamitische school zich wil vestigen en vindt dat de openbare school op achterstand staat, omdat het zelf geen liquide middelen heeft.
Voor Juval Pat El (VVD) moet de kwaliteit van het onderwijs leidend zijn. De scoreresultaten van de beoordelingsmatrix vindt hij niet eenduidig terug in de zienswijze van het college. Gaan we nu de kant op dat een nieuwe school niet té succesvol mag zijn, omdat bestaande scholen anders leeggezogen worden?
Dave Bergwerff (CDA) wil niet te angstig zijn dat nieuwe scholen het bestaansrecht van aanwezige scholen in gevaar gaan brengen. Wel is hij ook onaangenaam verrast door de perverse prikkels die sommige schoolbesturen hebben gebruikt om handtekeningen te verwerven. En ook hij vraagt zich af in hoeverre beloften op papier in werkelijkheid gerealiseerd kunnen gaan worden, bijvoorbeeld over scholen die beloven 50 weken per jaar open te zullen zijn.
Leon Hoek (WIJ Lansingerland) is tegen het indienen van een zienswijze. Daarmee wordt volgens hem geen invloed op de besluitvorming door het ministerie uitgeoefend. “Deze nieuwe aanvliegroute is juist bedacht om ouders die andere onderwijsconcepten willen daartoe de mogelijkheden te geven. Wat je op papier krijgt is belangrijker dan of het lukt om het waar te maken.” Hoek wil in de zienswijze hooguit aan het ministerie vragen goed naar het meerjaren-bestaansrecht te kijken.
Paul Lieverse (ChristenUnie) heeft zo zijn eigen voorkeuren. Toch vindt hij dat de zienswijze recht doet aan wat ouders willen en belangrijk vinden. Ouders willen volgens hem vooral veilige en betrouwbare scholen, met gemotiveerd personeel, dichtbij huis en traditioneel van opzet. Het onderwijs is voortdurend in ontwikkeling. “Geen enkele school gebruikt nu nog een onderwijsconcept van 10 of 20 jaar geleden!”
Erik Jonker (D66) vindt het belangrijk dat diversiteit en nieuwe onderwijsconcepten ruimte krijgen. Hij signaleert discrepantie tussen de kwantitatieve en kwalitatieve beoordeling van scholen. Kijkt het ministerie naar de reputatie van een (nieuwe) bestuurder?
Selgei Gabin (GroenLinks) vindt dat er procedurele fouten zijn gemaakt, waardoor niet alle indieners gelijke kansen hebben gekregen bij de verwoording in de zienswijze door het college. Ze wil een meer uitgesproken urgentie aan diversiteit in het onderwijs geven.
Petra Verhoef (PvdA) is blij met meer ruimte voor een divers aanbod. Het huidige aanbod is teveel van hetzelfde. Ze vindt dat het college de zienswijze bewust of onbewust op basis van eigen voorkeuren heeft ingekleurd. Ze vindt het vervelend dat er nu een hoge competitie tussen scholen ontstaat.
Aanscherping
Volgens wethouder Van Tatenhove is het proces met de daaraan gekoppelde indieningstermijnen gedurende de afgelopen maanden voor iedereen duidelijk geweest. Ze beaamt dat de kwantitatieve en kwalitatieve toetsing niet gelijk oplopen. Dat is een leerpunt. Er wordt dan wel een rigide onderscheid gemaakt tussen denominaties en onderwijsconceptie, maar volgens haar kijken de meeste ouders in de praktijk naar combinaties ervan. De zorg van het college is dat er straks teveel te kiezen zal zijn en leerlingen bij elkaar weggesnoept worden. De versnippering zal toenemen.
Het college stuurt een op punten aangescherpte zienswijze met bijlagen naar het ministerie van OCW.